Aby realizacja celów miała sens, muszą być one odpowiednio wyznaczone. Zbyt ogólne frazesy, które każdy rozumie inaczej, na nic się nie zdadzą. Z pomocą przychodzi prosta koncepcja SMART. Składa się z 5 cech, które każdy cel powinien spełniać, i jest szybka do wdrożenia. Kiedy się przyda? Za każdym razem, gdy chcesz konkretnie określić, co powinno zostać wykonane – a więc nie tylko w pracy etatowej, ale także we własnym biznesie czy życiu prywatnym.
Co to są cele SMART?
SMART to akronim pochodzący od angielskich słów: Specific, Measurable, Achievable, Relevant, Time-bound. Co oznacza każde ze słów, opisuję niżej wraz z przykładami. To metoda wyznaczania celów, która pomaga w jasnym określeniu, co chcesz osiągnąć, w jakim czasie i jakie kroki są niezbędne do realizacji.
Jak używać celów SMART w biznesie?
Zacznijmy od omówienia wszystkich zasad po kolei.
Specific – Konkretny
Pierwszy krok to konkret. Nie mów „zwiększę sprzedaż”, spróbuj „zwiększę sprzedaż produktu X o 30% w ciągu następnego roku”. Widzisz różnicę? W pierwszym przypadku już np. 1 sprzedaż więcej będzie spełnieniem celu, a chyba nie o to Ci chodzi? Cel powinien być konkretny również po to, żeby każdy członek zespołu rozumiał go tak samo. Gdy powiesz „zwiększyć sprzedaż”, pracownik A może zrozumieć, że chodzi o zwiększenie sprzedaży czegokolwiek (np. skupi się na produkcie, który przynosi mały zysk), i myśleć, że ma na to rok. W tym samym czasie pracownik B może stwierdzić, że chodzi o zwiększenie sprzedaży każdego z produktów w ciągu kwartału, ale o jakikolwiek procent.
Ten prosty przykład pokazuje, jak ważne jest, aby cel był zrozumiały dla wszystkich tak samo.
Mój tip: Jeśli zastanawiasz się, czy Twój cel jest konkretny, zapytaj np. 2 osoby, jak go rozumieją, i porównaj to z tym, co miałaś na myśli. Zgadza się? To super! A jeśli nie, zastanów się, jak możesz sprecyzować polecenie.
Przykłady:
- osiągnę 5000 obserwatorów na Instagramie do końca roku
- wydam 2 webinary o inwestowaniu w ciągu najbliższego półrocza (na tematy X i Y)
- zarobię 10 tysięcy złotych „na czysto” – po opłaceniu podatków i innych kosztów ze sprzedaży produktu X podczas jego 7-dniowej premiery
- pozyskam 3 nowych stałych klientów (min. 3-miesięczna współpraca) na swoje usługi X w tym roku
- osiągnę ROI (zwrot z inwestycji) na poziomie X z reklam na platformie X w II kwartale
Measurable – Mierzalny
Niby proste i zrozumiałe słowo, ale w kontekście celów nie zawsze. Mierzalny cel to taki, który możemy sprawdzić za pomocą konkretnych metryk, czyli nie „trochę wzrosło”, tylko „wzrosło o 2%”. Progres warto mierzyć, bo przecież nie chcesz stawać się gorszym, tylko lepszym. W przypadku bardzo ogólnych celów łatwo jest tego pogorszenia nie zauważyć, ale gdy używasz mierników, od razu zauważasz wszelkie wahania.
Co można mierzyć?
Przede wszystkim ilość, ale także jakość.
Przykłady w pracy:
- wzrost obserwujących o 500 osób w ciągu X czasu
- 5 nowych klientów w tym kwartale
- zarobienie 10 tys. złotych w miesiącu X
- średnia ocena produktu 4,5/5
A czego nie można zmierzyć?
- wzrost sprzedaży w następnym półroczu
- polepszenie jakości usług
- zadowolenie klienta
- więcej jakościowej pracy
Oczywiście każdy z powyższych przykładów można uszczegółowić i sprawić, że będą mierzalne, czyli wyrażone za pomocą liczb, które możemy ze sobą porównać.
Achievable – Osiągalny
Nic tak nie demotywuje, jak perspektywa osiągnięcia celu za 5 lat albo taka liczba, która bez wróżki nie jest możliwa. Jeśli chcesz mieć siłę dążyć do swoich celów i energię do działania, to postaw na cel, który jest REALNY do osiągnięcia w danym przedziale czasowym. Masz pierwszego klienta? Super, ale nie stawiaj sobie za cel 20 klientów jeszcze tego samego tygodnia, bo jeśli dopiero zaczynasz, może to być bardzo, bardzo trudne. Spróbuj zacząć od 2 kolejnych klientów. Tak samo, jeśli firma zarabia 0,5 mln, to perspektywa 2 mln zarobku może być po prostu przytłaczająca.
Oczywiście warto patrzeć w przyszłość i mierzyć wysoko, ale przy określaniu celów skup się na tym, do czego możesz dotrzeć także krótkoterminowo. Każdy mały sukces będzie Twoją siłą napędową do dalszego działania.
Przykłady w biznesie:
- wzrost sprzedaży o 10% względem poprzedniego miesiąca
- 2 nowych klientów
- zredukowanie kosztów o 15%
- osiągnięcie liczby 2000 obserwatorów
Relevant – Istotny
Ten punkt oznacza, że Twój cel musi mieć realny wpływ na to, co robisz, i być zgodny z misją oraz wizją Twojej firmy. Może myślisz sobie, że to logiczne. I tak jest, ale też często zapominane. Łatwo skupić się na zadaniach „okołobiznesowych” i z nich tworzyć cele, zapominając o tym, co tak naprawdę przynosi pieniądze Twojemu biznesowi. Niezależnie od tego, czy to sprzedaż produktu, usługi, czy np. zasięgi, cel powinien być skorelowany z tym, dlaczego Twoja firma w ogóle działa.
Przykłady w pracy:
- wzrost sprzedaży flagowego produktu o 25%
- pozyskanie kluczowego partnera w sferze X
Time-Bound — Ograniczony czasowo
Gdy już Twój cel jest istotny, konkretny, mierzalny i osiągalny, musisz wiedzieć, ile czasu masz na jego spełnienie. Jest duża różnica, czy masz zarobić 100 tysięcy złotych w miesiąc, kwartał, rok czy dwa. Termin określ wspólnie z osiągalnością – te dwie metryki nie powinny być rozdzielane.
Przykłady:
- 5 nowych klientów w przyszłym kwartale
- wzrost zarobków o 25% względem tego samego miesiąca poprzedniego roku
- zarobki roczne na poziomie X za rok 2024
Kiedy cele SMART mogą się nie przydać?
Niedostosowane do sytuacji
W niektórych sytuacjach lepiej sprawdzą się inne metody wyznaczania celów, chociaż w mojej opinii warto pamiętać o tych 5 zasadach, które pomagają powiedzieć „sprawdzam” i ocenić, czy cele rzeczywiście są dobrze zastosowane. Jeśli potrzebujesz większego rozdrobnienia, ambitniejszych celów czy szerszego podejścia, sprawdź np. metody OKR czy OATS.
Zbyt sztywne ramy
Ta metoda nie sprawdzi się też, gdy potrzebujesz dużo kreatywności i elastyczności, a Twój biznes i otoczenie bardzo szybko się zmieniają. Zbyt sztywne ramy celów, np. cele roczne, nie sprawdzą się, jeśli okaże się, że Twój biznes przerósł oczekiwania po miesiącu albo wręcz przeciwnie – w momencie tworzenia celów były one osiągalne, ale po kwartale okazuje się, że nie ma najmniejszych szans nawet na 50% celu. Wtedy trzymanie się takich celów i brak refleksji będą bardziej szkodliwe niż pomocne.
Niezależnie od tego, czy jest to metoda dla Ciebie, którą będziesz stosować na stałe czy tylko w nielicznych przypadkach, poznanie podstawowych założeń SMART znacznie ułatwi Ci pracę i śledzenie postępu Twojego biznesu.